Природна козметика- вистина и заблуди

Ако сакате да дознаете нешто повеќе за основните принципи на природната козметика, ова е текст за вас.

Со овој текст, би сакала да ги разјасниме работитe кои ги среќаваме секој ден, а размислуваме за нив многу ретко. Понекогаш им веруваме, некогаш не, но што е вистината? Штo е природно, а штo не и што значат рекламните слогани: ’Природна козметика’, ’Органска козметика’, ’100% природно’, ’Без парабени’, ’Без конзерванси’... ? Што се анти- оксиданси? Како се прават природни креми и лосиони?

Поради обимност на ова тема, ќе се трудам да ви пружам само најосновните информации. Еве ги точките што ќе им обрнеме внимание:

1. ПРИРОДНИ ПУТЕРИ
   
2. ПРИРОДНИ ЛОСИОНИ И МЛЕКА ЗА ТЕЛО ( како се прават и што содржат)
3. КОНЗЕРВАНСИ
4. Што значи ’БЕЗ КОНЗЕРВАНСИ'?
5. КОМЕРЦИЈАЛНИ ПУТЕРИ, ЛОСИОНИ, МЛЕКА И КРЕМИ
6. ПАРАБЕНИ
7. ШТО СЕ АНТИОКСИДАНСИ?
8. ОРГАНСКА КОЗМЕТИКА

  ПРИРОДНИ ПУТЕРИ Овие се мешавина на путери и масла и не содржат вода. 100% се природни, бидејќи не содржат ништо освен масла и путери (евентуално додаток на етерични масла, кои се исто така, природни). Не се 100% природни ако содржат синтетички мириси, но тоа не значи дека не се добри. Можеби само најосетливата кожа ќе реагира на парфем кој се става во нив. 

Путерите не содржат вода

Сетете се дека и вашиот омилен парфем е потполно синтетички, т.е.лабораротиски направен и воглавно не ви пречи.  По својата природа, путеритe се мрсни и одлично ја негуваат сувата кожа, бидејќи се есенција на користни компоненти во маслата. Можат да бидат цврсти и во вид на крема, но сепак се викаат путери. 'Diva Soap' ги прави двата.

Путерите кои се произведуваат во индустриски услови  за масовна потрошувачка, не се природни, тие не содржат ниту масла, ниту путери, туку минерални  масла и други мрсни адитиви.

no-water toiletries

ЛОСИОНИ И МЛЕКА ЗА ТЕЛО

Сите лосиони се мешавина на масла и водa. Наместо вода, можат да се користат хидролати/хидросоли/ цветни водици.

Тие  настануваат како нус производ при дестилација на билки, при добивање на етерични масла. Се користат во креми, лосиони или тоници и ги содржат сите благотворни дејствија како и билката од која потекнуваат, само во разблажена форма.

Во продолжение ќе погледнеме како се прават лосиони/млека за тело и креми, кои ги сврстувме во природната козметика.

Како што кажавме, постојат две фази при нивната изработка, мрсна и водена. Водата и маслата не се соединуваат. Затоа користиме емулггатор и добиваме лосион, млеко или крема Сите знаеме дека маслото и водата не се мешат и дури со силно мешање можат да се соединат. Но, таa емулзија е нестабилна и по кратко време, од неа пак ќе се одвојат маслото и водата. За да се спојат трајно, потребан е емулгатор. Емулгаторот ги спojувa  двете фази вo стабилна емулзија, која нема да се раздeли после полoвина час.
Постојат разни емулгатори, некои од нив се сметаат за природни, додека некои се синтетички. Оние кои ги користиме ние за лосиони и креми се природни.
Според квалитетите кои го сакаме во кремата/лосионот, во емулзијата се додаваат и други состојки, благотворни за кожа- тука се масни алкохоли, алантоин, пантенол, етерична масла, природни згуснувачи, протеини, витамини, итн.

Кога ќе се добие стабилна емулзија, можеби ќе помислите дека работата е готова. Но, што се случува со производите кои содржат вода?  Оваков производ, емулзија, е добар само ако се потроши веднаш. Инаку, водата ќе влијае врз производот да се намножат бактерии, габички и плесен, кои потоа  ќе ги нанесеме на нашата кожа. А то не го сакаме, нели?

КОНЗЕРВАНСИ

За да не се расипе нашиот лосион, мораме да му ставиме конзерванс . Е, сега доаѓаме до најважното.  Дали постои природен конзерванс? Да, постои- алкохол, мед, глицерин, сол, шеќер, киселини, бази, итн, но дали сакаме овие да ги ставиме во крема? Се разбира не. Медот и глицеринот можат да делуваат како конзерванси за себе, но за друг производ мораме да ставиме многу од нив, да би го заштителе. Крема со 90% мед???? Не, секако.

Сите производи кои содржаат вода, мораат да бидат заштитени со конзерванс. Кај има вода, се развиваат бактерии, габички и плесен

Околу потреба за конзерванси нема дилема, едно е сигурно: ПРОИЗВОДОТ КОИ  СОДРЖИ ВОДА, МОРА ДА ИМА КОНЗЕРВАНС. И обратно, производот кој содржи вода, а нема конзерванс- не е добар.

Кога се работи за природната козметика, постојат  конзерванси кои се сметаат за прифатливи. Со ова проблематика се занимава EcoCert -организација за издавање сертификати за природна и органска козметика. Такви конзерванси се нпр. оние што не содржат парабени и не ослободуваат формалдехид (кој е канцероген). 

Да ви го доближам значењето на конзервансите, замислите ја само ова ситуација: што би се случило кога би ја оставиле чашата со чиста вода да стои со денови. Да ли би ја испиле таа вода? Јас не. А замислeте ако во таа  чаша, освен вода, имало и нешто друго!? Тоа е идеална подлога за разможување на бактерии, габички и плесен. Дури и кога не ги гледате, тие се тука. Од употреба на таков производ може да имате повеќе штета, отколку корист. Само во случајот дека ќе го потрошите за ден-два, ваквиот, незаштитен производ е прифатлив за употреба.

Со употребата на конзерванс, тој рок се продолжува на 3-12 месеци, зависно од типот  на производот и типот на конзерванс.

emulsified sugar scrub

’БЕЗ КОНЗЕРВАНСИ’
Кога ќе видите ваков слоган, што тоа всушност значи? Пред да одговориме на тоа прашање, морам да ја потенцирам најважната работа: пред да се најде во продажба, секој производ кој содржи вода, мора да помине низ PET (Preservative Efficiency Test) - тестот за проверка на ефикасността на  конзервансите. Секој производ, кој не го помине тестот и развие некој вид на недозволени микроорганизми, нема да може да се најде во продажба. Веднаш приметувате дека без конзерванс, нема продажба!
Во ЕУ козметичка регулатива постои листа на конзерванси кои се прифатени во употреба на козметиката. Некои конзерванси не се во таа листа, а всушност СЕ конзерванси, што компаниите обилато го користат. Нпр. Glyceryl Caprylate се смета за емолиент, но тој, во синергија со некои други, служи како конзерванс. Но, самиот факт дека не е на листата на конзерванси, им дава можност на компаниите да не го  наведат како конзеванс, т.е да го означат производот  како ’без конзеванси’.
Моментално, во светот постои тренд да се постоењето на конзерванси во производот мистифицира позади INCI (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients) - парфем. Така, можете да видите дека на производот пишува 'preservative free', но тоа е само маркетиншки трик.  За некои конзерванси дозволено е да имаат хемиско име - perfume. (во овој текст можете да ги најдете конзевансите со INCI: perfume)
Морам да признам дека, за разлика од производи со ЕУ потекло, кај нас, можете да најдете и производи со непотплона декларација. Очигледно е дека во локалната законска регулатива постојат уште дупки, кои производителите ги користат.
 Дефинитивно не треба да имате предрасуди за конзервансите. Тие треба да се сфатат и прифатат како чувари на поизводот и не смееме ’a priori’ да ги отфрлиме како штетни,  опасни и лоши. Тие се тука за нашата безбедна употреба на производот. Разликата помеѓу нив е она суштинското што ги прави ’еко’ прифавтливи, или не.
Бидете уверени дека слоганите  ’ПРИРОДНА КОЗМЕТИКА БЕЗ КОНЗЕРВАНСИ’, ’БЕЗ КОНЗЕРВАНСИ (ПАРАБЕНИ)’ се маркетинг, никако не одредница за квалитетот.
 Поимот ’парабени’ не е исто што и поимот ’конзерванси’, да се било кој од нив става во заграда, ако нема парабени, мора да има друг конзерванс (се разбира, збориме за производи што содржат вода). Зарем не би биле посигурни да производот е исправен ако знаете дека има конзерванс? За овој заклучок ви треба само логика, не некое познавање на хемија. Се што има вода се расипува! Точка.
Како еден од најреномираните сајтови, чив атвор е експерт по хемија на козметички производи, ви го нудам овој текст, а ако сте заинтересирани, имате уште многу статии за читање.

КОМЕРЦИЈАЛНИ ПУТЕРИ, ЛОСИОНИ, МЛЕКА И КРЕМИ
Вие сега ќе заклучите дека сите лосиони/млека/ креми настануваат од мешавина на масла, вода, емулгатор и конзерванс. Точно? Не баш! Сите комерицијални креми, впрочем, оние што не спаѓаат во природната козметика, не го содржат најважниот дел од ова комбинација - маслата. Или го содржат во мали количини. Наместо природните масла, тие содржат минерални масла (нафтен дериват),  кои немаат ниту едно позитивно дејство на вашата кожа.  Понатаму, содржат згушнувачи и други синтетички состојки за да се добие финален производ- мазан, да брзо впива и да лизга додека се мачка.
Но, и тука морам да се дистанцирам од тврдењето: да се што не е природно, мора да е и лошо. Не е. Исто како што се што е природно, не мора да значи дека е добро (колку само има отровни билки, нрп).
Напротив,  некои додатоци имаат и позитвино влијание на кожата, но тоае тема за некој дуг пост.
Но, сигурно е дека една од главните и први состојки која што ќе ја најдете на етикетите е - минерално масло. Минерални масла,  (се препознаваат како имиња- paraffin, petrolatum, vaseline, paraffinum liquidum, petroleum jelly, или едноставно mineral oil) кои се употребуваат у 95% од сите козметички производи имаат особина да ги блокираат порите, да додатно ја исушуваат кожата, додека вие сметате дека уште треба да нанесувате и така во круг.

Минерални масла се нафтени деривати, а се наогјат во секој козметичи производ, од беби производи, до вашиот кармин
Минералните масла се пречистени нафтени деривати, за кои не се покажало дека предизвикуваат алергии и други реакции на кожата (доказ е и тоа што се користат во бебешки производи), но не содржат ниту една корисна состојка, која може да ве негува. Се користат, бидејќи лесно се размачкуваат, даваат осет на омекнување, а всушност, кожата не ги впива, туку тие стојат како зацементирани на неа како бариера и не и даваат да 'диши'.

едно од бебешки масла во продажба-
Paraffinum Liquidum прв на листа

Проблемот не е во таа бариера (оклузивност), него во тоа што дури и во случај да постои некоја активна супстанца во вашиот лосион, таа не може да продре во вашата кожа, бидејќи минералното  масло тоа не го  дозволува.
Тоа не се случува кога состојките се природни. Најинтересен факт за минерално масло е дека е главна состојка на сите беби масла.

Eве еден пример, што содржи комерцијален лосион за тело. Овој е избран насумично, не знам чиј е, но се гледа на сликава дека е англиски.

Првите два подвлечени поими се нафтени деривати, а трет е Натриум Хидроксид, кој се користи за правење на природни сапуни.Тој има улога да ја регулиа pH вредноста на лосионот, но го подвлеков само од причина зато што пред некое време бев прашана да ли во моите сапуни има сода. Не, нема, но без сода нема сапун. Содата е една од полезни суровини, но не се наоѓа во финалниот производ.
Ако се знае дека водата чини околу 70-80% од овој лосион, а да се сите состојки излистани според своето учество/количина во него, вие сега погледнете што тука има највеќе!

Овде морам да спомнам и то дека со комерцијалните, синтетички средства за капење, вие дополнително ја исушувате кожата (од комерцијални сапуни е изваден глицеринот кој се продава на козматички куќи за нивните потреби), а потоа, со тој ист глицерин, кој не ни требало да се вади од сапунот,  ја негувате кожата со вашето млеко за тело, зачинето со минерални масла, кои само ќе ја задушат кожата. Така се ствара опсесивен потрошувачки круг- ви ја сушат кожата со средства за бањање, а потоа ви продаваат она што го извадиле од сапунот, за да ја негувате и хидрирате сморената, исушена кожа со лосиони кои обилуват со минерални масла.

На ова тема, текстот можете да го прочитате тука.

За синтетички детергенти, кои ви ги продаваат како 'најнежни сапуни', можете да прочитате во овој текст

Во природните сапуни, глицеринот е тамо каде што треба да е - во сапунот, а во природната козметика, масла и путери се главни состојки, кои ви пружат потполна нега, без икаков негативен ефект. 

ПАРАБЕНИ се фамилија на конзерванси кои во потполност го покриваат производот од расипување. Масовно се користат во сите комерцијални козметички производи. Ефтини се, пристапни, а добро го штитат производот. Во последните години се една од најконтоверзните категории во козметичката идустрија. Некои истражувања ги поврзуваат со канцер на гради, бидејќи се тврди дека се пронајдени во малигното ткиво.Парабени се користат и во прехрамбената индустрија

Но, вистината е исто така дискутабилна- всушност, парабените се користат секаде, па дури и во прехрамбена индустрија!
Дури и да е точно дека се наоѓале во малингото ткиво, кој може да рече дека потекуваат од козметика, а не од храна,нпр.  Но, потврдено е дека парабените можат да продират во кожата,  нарушувајќи го хормонскиот баланс во организмот, со што предизвикуваат неговите оштетувања и болести. Од следната година во Европската Унија ќе се забранат петте типа на парабени  (линк до еден од текстовите за оваа информација). Но, и без тоа , многи земји сами си ја регулираа ова проблематика, така што многу од нив забранија парабени во детските производи.  Како и да е, едно е сигурно- за нив нема место во природна козметика. Кога ќе се каже дека производот не содржи парабени, тоа значи дека е употребен некој друг вид на конзерваниси.
Постои и еден интересен случај, а то е екстракт од Анамска рака (engl. Honeysuckle, lat.Lonicera), кој се користи како конзерванс во козметички прозиводи, но не пишува дека тој е конзерванс. Но, позади ова маркетиншка приказна стои научна чињеница- тој екстракт е (се разбира хемиски добивен) ПРИРОДЕН ПАРАБЕН. Значи, никој нема да ве обавести дека во производот се наоѓа парабенот, но тој е тука во вид на овој екстракт.

ниту една природна состојка  не се наоѓа на овие декларации.

ШТО СЕ АНТИОКСИДАНСИ? Сега доаѓаме до една  заблуда која што е среќавам скоро секој ден на некој блог, или интернет страна. А то е употреба на  анти-оксиданси како конзерванси. 

Некои супстанци имаат прекрасна карактеристика да ја продолжуваат свежината на другите супстанци. Тие не штитаат од штетното делување на слободните радикали, кои секојдневно настануваат во нашиот организам, како последица на оксидација од се што внесуваме во него. Тука спаѓаат витамините А, Е,селен, бета-каротен итн.  Нпр. витаминот Е е одличен анти-оксиданс и има моќ да го продолжи векот на неки масла со краток рок.Антиоксиданси не се конзерванси и немаат моќ да го спречаат расипувањето на производот
Понатаму, екстракт од семки од цитрон ја има иста таа особина , како и олео смолата на екстрктот на рузмарин. Но, сите тие се само анти-оксиданси и можат да ја продолжат свежината на маслата, но не и да спречат појава и размножување на бактерии. Посебно ако производот содржи вода. Анти оксиданти се користат во козметиката, бидејќи се добри за кожа и се борци против старењето, но никако не го заменуваат делување на конзервансот.

ОРГАНСКА КОЗМЕТИКА како и сите други  органиски производи, мора да има сертифицирано потекло. Тоа значи дека секоја состојка во неа  мора да има сертификат дека е одгледувана на органски начин, без употреба на пестициди и други хемиски агенси кои се користат со конвенционалните методи. Тоа што имате природни масла и путери, не значи дека се органски. Се што е органско е и природно, но се што е природно, не мора да е органско. Впрочем, за да нешто биде органско, за тоа мора да постои документ од сертифицирано тело. Веднаш ви е јасно дека конзерванс не може да биде органски, а ниту вода, со што заклучуваме дека производот не може да биде 100% органски.

НЕШТО КАКО ЗАКЛУЧОК:

1. Путери не содржаат вода  и се составени само од масла (се разбира, збориме за природните, не комерцијалните путери)

2. Лосиони/млека/креми се мешавина на масла и вода и да се добие квалитетен производ, потребни се уште два елементи: емулгатор и конзерванс. Сите други состојки се опциони, но овие се задожителни.

3. Тврдењето дека во производ нема конзерванс е лага. Секој производ кој содржи вода, мора да е заштитен со конзерванс. Дали тој ќе се вика ’парфем’, или ќе има друго хемиско име, помалку е важно.
4. 100% приодно- не значи и најдобо. Постојат многу поквалитетни состојки, направени лаборатоиски, од оние природни. Пример: пигментите кои се наоѓаат во природа не се чисти, оние од лабораторија се пречистени и безбедни.

5. Анти-оксидансите не се конзерванси- тие имаат способност да му го продужат векот на траењето на масло, но не и да спречат развој на разни микроогранизми во емулзијата. Тоа што не ги гледате, не значи дека ги нема.

6. Органската козметика не е исто што и природната. Секоја органска е природна, но сета природна не е и органска.

• Овој текст е наменет за разјаснување на маркетинкшки поими од оваа тематика, за сите љубители на природната козметика, оние што ја  користат и оние кои би сакале да преминат од комерцијални на природни производи.

read more "Природна козметика- вистина и заблуди "